Zamierzasz podpisać umowę o dzieło i nie wiesz, czy będziesz mógł liczyć na darmową opiekę medyczną w ramach NFZ? A może sam chcesz zatrudnić pracownika w ramach umowy o dzieło i zastanawiasz się, jak wysokie składki będziesz musiał opłacać? O tym w dzisiejszym artykule.
Umowa o dzieło często zawierana jest tylko z przyczyn ekonomicznych. Z zasady nie jest to stosunek pracy (jak w przypadku umowy o pracę), więc opłacanie składek nie jest obligatoryjne. Czy tak jest zawsze? Co warto wiedzieć o umowie o dzieło i składkach ZUS, by popisać ją zgodnie z prawem?
Umowa o dzieło nie zobowiązuje do opłacania składek poza dwoma wyjątkami. Pierwszy z nich to przypadek, w którym pracownik pracuje w ramach umowy o dzieło u swojego pracodawcy, u którego jest już zatrudniony na główną umowę – umowę o pracę. Drugi przypadek ma miejsce wtedy, gdy umowa o dzieło zawarta jest z obcym podmiotem. Poniżej przedstawiamy obszerne objaśnienie obydwu przypadków.
Umowa o dzieło u własnego pracodawcy
Obecne prawo nie zabrania zatrudniania tego samego pracownika na podstawie więcej niż jednej umowy. Częstym przypadkiem jest praca na pełen etat na umowę o pracę w firmie X i otrzymywanie dodatkowych zleceń na inne zadania w ramach umowy o dzieło od tego samego pracodawcy, czyli od firmy X. Takie działanie jest możliwe tylko wtedy, gdy praca na umowie cywilnoprawnej (umowa o dzieło) zasadniczo różni się od pracy wykonywanej w ramach głównej umowy, czyli umowy o pracę. Musi to być praca innego rodzaju, inaczej wykonywana. Doskonałym przykładem jest praca na stanowisku przedstawiciela handlowego w firmie sprzedającej anteny satelitarne i dekodery ze sporadycznym przyjmowaniem zleceń na naprawę systemów informatycznych w komputerach służbowych w firmie. Może się przecież okazać, że pracownik będący dobrym handlowcem jest też z zamiłowania bardzo dobrym informatykiem i naprawą komputerów zajmuje się po godzinach.
W takim przypadku pracodawca nie odprowadza składek na ubezpieczenie społeczne z dwóch oddzielnych umów. Sumuje wynagrodzenie z umowy o pracę z wynagrodzeniem z umowy o dzieło i na postawie tych danych odprowadza składki. Jest to ogromne ułatwienie w wykonywaniu rozliczeń pracowniczych. W kwestii składek na ubezpieczenie zdrowotne sytuacja wygląda trochę inaczej. W tym przypadku składkę obliczamy oddzielnie dla każdej z umów. Omówiony przypadek dotyczy sytuacji, w której umowa o pracę i umowa o dzieło była wykonywana w tym samym okresie. W przeciwnym przypadku powyższe reguły nie mają zastosowania. Wtedy nie ma obowiązku odprowadzania składek z umowy o dzieło.
Umowa o dzieło zawarta z obcym podmiotem
Ten przypadek mamy dokładnie opisany w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r., sygn. akt II UZP 6/09.
„Pracodawca, którego pracownik wykonuje pracę na jego rzecz w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z innym podmiotem, jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za tę osobę.”
Jak można łatwo odczytać z zapisów tej ustawy, pracodawca, dla którego wykonano pracę w ramach umowy o dzieło, jest zobowiązany do zgłoszenia pracownika do ubezpieczeń, rozliczania i opłacania składek.
Emeryt lub rencista jako wykonawca umowy o dzieło
Równie częstym przypadkiem jest podjęcie pracy na umowę o dzieło przez emeryta lub rencistę, którzy mają prawo do pobierania świadczeń. Co w takim przypadku? Czy należy odprowadzać wszystkie składki, czy tylko wybiórcze? Takie osoby nie podlegają z tego tytułu dodatkowym obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu w ZUS. Oczywiście z zaznaczeniem, że dany pracownik nie pozostaje równocześnie w stosunku pracy z danym pracodawcą.
Umowa o dzieło z osobą na urlopie rodzicielskim i składki ZUS
W ostatnich latach, ze względu na wydłużenie okresu urlopu macierzyńskiego, coraz częściej dochodzi o sytuacji, w której osoba na urlopie związanym z rodzicielstwem podejmuje się wykonania zlecenia na podstawie umowy o dzieło. Ta sytuacja jest inaczej traktowana przez ZUS. Pomimo tego, że podczas przebywania na urlopie związanym z rodzicielstwem, stosunek pracy nadal istnieje, to nie ma obowiązku odprowadzania składek od umowy o dzieło. W tym przypadku trzeba tylko wyliczyć wysokość zaliczki na podatek dochodowy odprowadzany od osób fizycznych. Sytuacja wygląda podobne w przypadku pracownika przebywającego na urlopie bezpłatnym. W kwestiach ubezpieczeniowych, taka osoba nie jest traktowana jako pracownik.
