Mobbing to wszelkie działania lub postawy skierowane przeciwko pracownikowi, które polegają na systematycznym i długotrwałym dręczeniu lub zastraszaniu. W efekcie osoba doświadczająca mobbingu traci pewność siebie i zaczyna kwestionować swoje umiejętności oraz wartość zawodową. Może także odczuwać upokorzenie lub stać się obiektem drwin ze strony współpracowników, co pogłębia jej poczucie osamotnienia.
Stała presja i negatywne traktowanie nierzadko prowadzą do wykluczenia danej osoby z zespołu, co niekorzystnie odbija się na jej relacjach zawodowych oraz atmosferze w miejscu pracy. Mobbing stanowi poważne zagrożenie, dlatego wymaga szybkiej interwencji pracodawcy w celu zapewnienia wszystkim pracownikom bezpiecznych i komfortowych warunków pracy.
Czynniki warunkujące określone zachowanie jako mobbing
Aby osoba mogła zostać uznana za ofiarę mobbingu, muszą zostać spełnione jednocześnie wszystkie kluczowe warunki. Oznacza to, że:
- podejmowane działania lub zachowania dotyczą pracownika lub są bezpośrednio skierowane przeciwko niemu,
- mają one charakter długotrwały oraz cechują się uporczywością,
- polegają na systematycznym nękaniu lub zastraszaniu,
- ich celem jest upokorzenie, ośmieszenie, wykluczenie z grupy współpracowników lub całkowite odsunięcie od zespołu.
Konsekwencją takich działań jest obniżenie samooceny zawodowej pracownika, poczucie upokorzenia, wykluczenia lub utrata pozycji w środowisku pracy. Wszystkie te elementy muszą występować łącznie, aby sytuacja została prawnie zakwalifikowana jako mobbing.
Jak wykazać mobbing w miejscu pracy?
Obowiązek udowodnienia, że dana osoba faktycznie dopuściła się mobbingu, spoczywa na poszkodowanym pracowniku. To on musi przedstawić odpowiednie dowody potwierdzające swoje zarzuty. Aby rozmowa z pracodawcą, inspekcją pracy czy sądem była skuteczna, konieczne jest zgromadzenie rzetelnej dokumentacji, która zawiera konkretne przykłady nękania lub zastraszania. Mogą to być notatki dotyczące incydentów, e-maile, zeznania świadków oraz inne materiały potwierdzające, że doszło do nieodpowiednich zachowań. Należy mieć na uwadze, że sprawca mobbingu może stosować swoje działania również wobec innych osób w miejscu pracy. Dlatego, mimo że może to być wyzwaniem, warto dzielić się swoimi doświadczeniami z współpracownikami. Takie rozmowy mogą pomóc nie tylko w znalezieniu świadków, ale także w dotarciu do innych osób, które również padły ofiarą mobbingu.
Kluczowe w ustaleniu czy mamy do czynienia z mobbingiem są dwa istotne aspekty: systematyczność oraz długotrwałość działań. Co więcej, zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, samo udowodnienie bezprawnego charakteru działań wobec pracownika nie jest wystarczające. Konieczne jest również wykazanie intencji sprawcy oraz wpływu jego działań na sytuację osoby poszkodowanej.
Zgłoszenie mobbingu
Należy pamiętać, że zgodnie z art. 94 Kodeksu pracy to właśnie pracodawca ma obowiązek przeciwdziałać mobbingowi, więc jeśli pracownik doświadcza mobbingu, w pierwszej kolejności powinien poinformować o tym swojego pracodawcę, pod warunkiem, że sprawcą nie jest właściciel firmy, lecz np. przełożony lub współpracownik. Natomiast w sytuacji, gdy mobberem okazuje się pracodawca, warto zwrócić się działających w zakładzie pracy związków zawodowych lub do organów nadrzędnych firmy, które powinny przeanalizować zgłoszenie i wdrożyć odpowiednie środki zaradcze. W wielu przypadkach może to wystarczyć, aby uniknąć konieczności kierowania sprawy do instytucji zewnętrznych.
Zgłoszenie mobbingu do Państwowej Inspekcji Pracy
Pracownik ma możliwość poinformowania Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) o przypadkach mobbingu, również anonimowo. Inspekcja powinna przeprowadzić kontrolę w firmie, aby sprawdzić, czy pracodawca właściwie przeciwdziała takim sytuacjom. Jeśli zostaną wykryte zaniedbania w tym zakresie, przedsiębiorstwo może ponieść poważne konsekwencje, w tym wysokie kary finansowe.
Osoba doświadczająca mobbingu ma również prawo do rozwiązania umowy o pracę ze skutkiem natychmiastowym, bez konieczności zachowania okresu wypowiedzenia. Raport sporządzony przez PIP może być istotnym dowodem w ewentualnym postępowaniu sądowym.
Jeśli sprawa trafi do sądu, osoba poszkodowana może dochodzić odszkodowania za poniesione straty finansowe lub zadośćuczynienia za krzywdy psychiczne i zdrowotne wynikające z mobbingu. Warto zaznaczyć, że pozew kierowany jest nie przeciwko bezpośredniemu sprawcy mobbingu, lecz przeciwko pracodawcy. To on ponosi odpowiedzialność za zapewnienie pracownikom odpowiednich warunków pracy i przeciwdziałanie mobbingowi, niezależnie od tego, czy sam był jego sprawcą, czy dopuścił do takich działań ze strony innych osób.
Jakie roszczenia przysługują pracownikowi?
Osoba, która padła ofiarą mobbingu, może dochodzić od pracodawcy dwóch rodzajów rekompensaty:
- Odszkodowania – przysługuje w sytuacji, gdy pracownik zdecydował się zakończyć stosunek pracy na skutek doświadczanego mobbingu, zarówno psychicznego, jak i fizycznego. Wysokość tego świadczenia nie jest ograniczona maksymalną kwotą, jednak nie może być niższa niż obowiązujące minimalne wynagrodzenie. Aby otrzymać odszkodowanie, konieczne jest złożenie pisemnego oświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy, w którym należy jednoznacznie wskazać mobbing jako powód odejścia. Dokument ten powinien także zawierać szczegółowy opis zachowań, które pracownik uznaje za przejaw mobbingu.
- Zadośćuczynienia – należy się, jeśli mobbing wpłynął negatywnie na stan zdrowia pracownika. W takiej sytuacji można domagać się zarówno odszkodowania za straty materialne, jak i rekompensaty za szkody niematerialne. Oznacza to możliwość uzyskania zwrotu kosztów leczenia oraz przyznania renty, jeśli wskutek mobbingu pracownik nie jest w stanie podjąć zatrudnienia. W niektórych przypadkach zadośćuczynienie może również obejmować koszty związane z przekwalifikowaniem zawodowym. Dodatkowo osoba poszkodowana ma prawo ubiegać się o rekompensatę za doznane cierpienie psychiczne.
Oba te roszczenia są od siebie niezależne, co oznacza, że pracownik ma prawo ubiegać się o wypłatę świadczeń z obu tytułów jednocześnie. Warto zaznaczyć, że wszelkie roszczenia zgłaszane na podstawie przepisów kodeksu pracy, zarówno dotyczące odszkodowania, jak i zadośćuczynienia, są pokrywane przez pracodawcę. Nie ma przy tym znaczenia, czy sprawcą mobbingu był sam pracodawca, czy inny pracownik. Wynika to z faktu, że pracodawca ma obowiązek zapobiegania mobbingowi oraz wdrażania skutecznych działań zapobiegawczych w miejscu pracy.
Źródło:
https://adwokaci-ks.pl/porady/mobbing-w-pracy-jak-rozpoznac-i-jak-sie-bronic/
https://adwokaci-ks.pl/prawo-cywilne/prawo-pracy/
