Nauczyciele wykonują jeden z najtrudniejszych zawodów. Wymaga on dużej wiedzy zdobywanej najpierw na obowiązkowych w tej profesji studiach, studiach podyplomowych, a później na licznych kursach i seminariach. Poza tym osoby uczące w szkołach to osoby, od których wymaga się określonych predyspozycji zawodowych takich jak siła charakteru, szczególne zdolności interpersonalne, konsekwencja, otwartość, komunikatywność. Nauczyciele są narażeni na liczne choroby zawodowe związane nie tylko z ciągłą pracą głosem, ale również towarzyszącym im stresem. Dość obciążające warunki pracy rekompensowane są skróconym czasem pracy. Wynagrodzenie nauczycieli dla jednych wydaje się wysokie, dla innych niewystarczające w porównaniu z wymaganiami, jakie stawia się przed przedstawicielami tej grupy zawodowej.
Pensum, czyli ile godzin w tygodniu pracują nauczyciele?
Głównym argumentem osób niezwiązanych z oświatą w sporze o wysokość wynagrodzenia nauczycieli jest ilość godzin, które zgodnie z przepisami nauczyciele są zobowiązani przepracować w tygodniu.
Zgodnie z Kartą Nauczyciela nauczyciel nie może przepracować więcej niż 40 godzin w tygodniu, jednak pensum, czyli tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych z uczniami albo na ich rzecz, określony jest standardowo jako 18 godzin.
Standardowo, czyli w przypadku większości nauczycieli praca na pełen etat oznacza przepracowanie przy tablicy 18 godzin w tygodniu. Inne pensum przypisane jest do funkcji nauczyciela świetlicy – 26 godzin w tygodniu, bibliotekarza – 30 godzin w tygodniu, pedagoga, psychologa i logopedy – 20 godzin tygodniowo.
Zgodnie z przepisami, nauczyciele realizują też 2 godziny tygodniowo więcej w ramach tzw. „godzin karcianych”. Jest to czas wliczany do etatu, w ramach 40 godzin, którego nauczyciel nie powinien przekraczać i nie przysługuje mu za nie dodatkowe wynagrodzenie.
Zniżka godzin realizowanych w tygodniu przez nauczycieli ma zrekompensować czas, który pracownicy szkół poświęcają w domach na sprawdzanie prac, przygotowywanie się do kolejnych zajęć, czy przygotowywanie różnych imprez, akcji, itp.
Obecnie ministerstwo edukacji stopniowo ogranicza liczbę dni wolnych od pracy przysługujących nauczycielom w związku ze świętami, feriami i wakacjami. Częściowo fakt ten wynika z przejęcia przez szkoły sześciolatków, ale również starszym uczniom ministerstwo chce zapewnić opiekę w dniach około świątecznych, czy feryjnych, w których rodzice dzieci zazwyczaj pracują, a nauczyciele nie prowadzą już zajęć dydaktycznych.
Ile zarabiają nauczyciele?
Wynagrodzenie nauczycieli jest ustalane na podstawie aktualnego w danym okresie rozporządzenia ministra edukacji narodowej dotyczącego stawek minimalnych wynagrodzenia zasadniczego oraz regulaminów wynagradzania nauczycieli ustanawianych przez organy prowadzące będące jednostkami samorządu terytorialnego.
Minimalne wynagrodzenie zasadnicze jest określane na podstawie kwoty bazowej dla nauczycieli, której wysokość jest określana w Ustawie budżetowej. W 2015r. kwota bazowa wynosi 2 717,59zł. Od września 2015r. obowiązuje kolejna tabela minimalnego wynagrodzenia zasadniczego, wg której nauczyciele otrzymują wynagrodzenie brutto w wysokości:
Stażyści:
- magister z przygotowaniem pedagogicznych 2 265zł,
- magister bez przygotowania pedagogicznego 1 993zł,
- licencjat (inżyniera) z przygotowaniem pedagogicznym 1 993zł,
- licencjat bez przygotowania pedagogicznego 1 759zł,
- absolwent kolegium nauczycielskiego 1 759zł,
- inne wykształcenie 1 513zł.
Nauczyciele kontraktowi:
- magister z przygotowaniem pedagogicznych 2 331zł,
- magister bez przygotowania pedagogicznego 2 042zł,
- licencjat (inżyniera) z przygotowaniem pedagogicznym 2 042zł,
- licencjat bez przygotowania pedagogicznego 1 802zł,
- absolwent kolegium nauczycielskiego 1 802zł,
- inne wykształcenie 1 548zł.
Nauczyciele mianowani:
- magister z przygotowaniem pedagogicznych 2 647zł,
- magister bez przygotowania pedagogicznego 2 306zł,
- licencjat (inżyniera) z przygotowaniem pedagogicznym 2 306zł,
- licencjat bez przygotowania pedagogicznego 2 024zł,
- absolwent kolegium nauczycielskiego 2 024zł,
- inne wykształcenie 1 724zł.
Nauczyciele dyplomowani:
- magister z przygotowaniem pedagogicznych 3 109zł,
- magister bez przygotowania pedagogicznego 2 707zł,
- licencjat (inżyniera) z przygotowaniem pedagogicznym 2 707zł,
- licencjat bez przygotowania pedagogicznego 2 366zł,
- absolwent kolegium nauczycielskiego 2 366zł,
- inne wykształcenie 2 006zł.
Profesor oświaty: za przyznanie tego honorowego tytułu nauczyciel uzyskuje jednorazowy dodatek w wysokości sześciomiesięcznego ostatnio pobieranego wynagrodzenia zasadniczego.
Pozostałe składniki na liście płac nauczyciela
Oprócz podstawowego wynagrodzenia nauczycielom przysługują różnego rodzaju dodatki. Wśród nich do najpopularniejszych należą:
-dodatek za wysługę lat (wysokość dodatku zależy od okresów zatrudnienia i wynosi 1% wynagrodzenia zasadniczego za każdy przepracowany rok),
– dodatek motywacyjny (przyznawany za osiągnięcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńczych, jakość świadczonej pracy, wykonywanie dodatkowych zadań lub zajęć),
– dodatek funkcyjny (przysługuje z racji zajmowanego stanowiska lub pełnionej funkcji),
– dodatek za szczególne warunki pracy (jest przyznawany za pracę w trudnych, uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia warunkach).
Poza wymienionymi dodatkami nauczyciele mają też wypłacane wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe (tj. ponad pensum) oraz za godziny zastępstw doraźnych.
Jednorazowe gratyfikacje i wypłaty okresowe
Jak wielu przedstawicieli innych zawodów z sektora budżetowego nauczyciele mogą cieszyć się dodatkowymi wypłatami cyklicznymi bądź okazjonalnymi.
Do cyklicznie wypłacanych gratyfikacji należy: wynagrodzenie roczne (tzw. „13 pensja”), czy też nagroda jubileuszowa. Ta ostatnia wypłacana jest w wysokości:
– za 20 lat pracy – 75 % wynagrodzenia miesięcznego,
– za 25 lat pracy – 100 % wynagrodzenia miesięcznego,
– za 30 lat pracy – 150 % wynagrodzenia miesięcznego,
– za 35 lat pracy – 200 % wynagrodzenia miesięcznego,
– za 40 lat pracy – 250 % wynagrodzenia miesięcznego.
Nauczyciel, dla którego praca w szkole jest jego pierwszą pracą w życiu otrzymuje zasiłek na zagospodarowanie w wysokości dwukrotnego ostatnio pobieranego wynagrodzenia zasadniczego.
Za szczególne osiągnięcia w pracy nauczyciel może otrzymać również nagrodę ze specjalnego funduszu nagród. Do nich zalicza się m.in. nagrody dyrektora i nagrody Kuratora Oświaty.
Nauczyciele mają też prawo do odpraw rentowych, emerytalnych i z tytułu rozwiązania stosunku pracy. Ich wysokość jest regulowana Kartą Nauczyciela i z reguły jest wyższa od odpraw przysługujących na podstawie Kodeksu Pracy.
Świadczenia socjalne
W szkołach będących jednostkami samorządu terytorialnego jest obowiązek tworzenia Funduszu Świadczeń Socjalnych. Z tego funduszu nauczyciele mogą uzyskiwać rozmaite świadczenia socjalne m.in. pożyczki na cele mieszkaniowe, zapomogi losowe, dofinansowania do wypoczynku, czyli tzw. „wczasy pod gruszą”. Wysokość tych świadczeń uzależniona jest od sytuacji materialnej nauczycieli. Jednak z tegoż funduszu każdemu nauczycielowi, niezależnie od jego statusu materialnego, corocznie przysługuje świadczenie urlopowe, którego wysokość jest uzależniona od wymiaru czasu pracy. Dla nauczyciela zatrudnionego na pełen etat, w 2015r. Kwota świadczenia urlopowego wynosi 1 093,93zł.
Ponadto, w związku ze szczególnym ryzykiem zachorowań w tej grupie zawodowej, w każdej szkole funkcjonuje specjalny fundusz – Fundusz Zdrowia Nauczycieli, z którego nauczyciele mogą starać się o dofinansowanie w związku z wydatkami poniesionymi przez nich na leki, czy inne opłaty związane z leczeniem.
Na podstawie Karty Nauczyciela co roku w budżecie gminy rezerwuje się środki przeznaczone na dofinansowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli. Wysokość odpisu ustalona jest na poziomie 1% od planowanych rocznych środków przeznaczonych na wynagrodzenia nauczycieli. Z tych środków dofinansowywane są szkolenia i inne formy kształcenia nauczycieli oraz koszty utrzymania metodyka.
Po godzinach
Szczególnie aktywni zawodowo nauczyciele mogą zarobić dodatkowe pieniądze udzielając korepetycji lub prowadząc zajęcia dla młodzieży i dorosłych (np. zajęcia sportowe, czy modne ostatnio zajęcia plastyczne). Zarobki nauczyciela, który prowadzi działalność w tym zakresie są oczywiście uzależnione od ilości przepracowanych dodatkowo godzin. Ogólnie przyjęte stawki za godzinę korepetycji w kilkuosobowej grupie wahają się od 50zł do 150zł za godzinę.
