Osoby, które decydują się na rozwijanie kariery księgowego muszą być przygotowane na pewną dwoistość tego zawodu. Z jednej strony zajęcie to cechuje dokuczliwa powtarzalność, monotonia, statyczny tryb pracy. Z drugiej rodzimi ustawodawcy dbają o to, by nie popaść w rutynę. Ciągłe zmiany i dość skomplikowane rozwiązania prawne zmuszają do ciągłej aktualizacji swojej wiedzy, poszukiwań prawidłowych interpretacji, stałych kontaktów z urzędami.
Panuje opinia, że księgowy musi posiadać wyższe wykształcenie. Znacząca część firm, istotnie, jest zainteresowana zatrudnianiem wysoko wyedukowanego personelu, ale nie należy traktować tego jako dogmat. Bardzo dobrym księgowym może być absolwent szkoły średniej. Co więcej, może on okazać się uznanymi w kraju certyfikatami.
Wymagane wykształcenie
Kandydat na księgowego musi ukończyć szkołę średnią. Dobrze, jeśli jest to liceum o profilu ekonomicznym, bądź technikum ekonomiczne. Wówczas większość niezbędnej wiedzy uzyska już na tym poziomie. Po ukończeniu liceum ogólnokształcącego można spróbować znaleźć sobie pracę w tym zawodzie, ale lepiej wybrać się np. do dwuletniej kierunkowej szkoły policealnej. Szkoła średnia to poziom wiedzy pozwalający na pracę na najniżej uszeregowanych stanowiskach, większe możliwości mają absolwenci szkoły średniej, którzy zdali egzamin dojrzałości.
Aby stworzyć sobie możliwość wspinania się po szczeblach kariery, aż do najwyższych stanowisk, trzeba wziąć pod uwagę, że zdobycie tytułu magistra, a przynajmniej licencjata, znacznie ułatwia osiągnięcie tego celu.
Wykształcenie wyższe ułatwia zdobycie pracy na wysokich stanowiskach w dziale księgowości, ale jej nie gwarantuje. Należy pamiętać, że ukończenie odpowiednich szkół to jeden z dwóch wymogów stawianych kandydatom na księgowego. Drugim jest doświadczenie. Staż w służbach księgowych jest czasem, w którym pracownik nabywa doświadczenia, zdobywa wiedzę praktyczną.
Wymagania dla kandydatów na poszczególne stanowiska księgowe
Ustawa o finansach publicznych
O tym jak ważne jest łączenie wiedzy i doświadczenia mogą świadczyć wymagania dla kandydatów na głównego księgowego sformułowane w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 ze zm.) art. 54 ust. 2. Z przepisu wynika, że o stanowisko to może ubiegać się zarówno osoba, która posiada wykształcenie średnie, wyższe licencjackie lub wyższe magisterskie. Do każdego poziomu wykształcenia przypisany jest wymagany staż pracy w księgowości.
Stowarzyszenie Księgowych w Polsce
Podobnie do aspektów przygotowania zawodowego dla księgowych podchodzi Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, które opracowało system certyfikacji zawodu oraz sprecyzowało wymagania, które należy spełnić starając się o certyfikat na dany stopień zawodu (uchwała Zarządu Głównego Stowarzyszenia Księgowych w Polsce z 20 lipca 2009r., nr 732/111/2009, w sprawie certyfikacji zawodu księgowego (tekst jednolity ogłoszony uchwałą nr 818/194/2014 z 14 stycznia 2014r.) oraz uchwała nr 732/110/2009 w sprawie tytułu zawodowego „dyplomowany księgowy” (tekst jednolity ogłoszony uchwałą nr 818/195/2014 z 14 stycznia 2014r.). Z treścią uchwał można zapoznać się na stronie internetowej www.dk.skwp.pl. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest jedną z najbardziej aktywnych i szanowanych organizacji zrzeszających księgowych w naszym kraju. Według przyjętej przez tę organizację klasyfikacji można określić szczeble kariery zawodowej w branży księgowej. Wyróżnić zatem można stanowisko:
- księgowego (wykształcenie co najmniej średnie),
- specjalisty ds. rachunkowości (wykształcenie co najmniej średnie, posiadanie wiedzy i umiejętności księgowego potwierdzone:
- a) zaświadczeniem kwalifikacyjnym z zakresu I stopnia, uzyskanym po egzaminie kończącym kształcenie prowadzone przez Stowarzyszenie (certyfikat) lub
- b) tytułem technika rachunkowości lub
- c) inną formą uznaną przez organizatora kształcenia za równoważną),
- głównego księgowego (wykształcenie wyższe lub średnie uprawniające do wstąpienia na studia wyższe, posiadanie wiedzy i umiejętności specjalisty ds. rachunkowości potwierdzonych:
- a) zaświadczeniem kwalifikacyjnym uzyskanym po egzaminie kończącym kształcenie prowadzone przez Stowarzyszenie z zakresu II stopnia (certyfikat) lub
- b) zaświadczeniem o ukończeniu kursu specjalisty ds rachunkowości lub
- c) certyfikatem księgowym uprawniającym do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, wydanym przez Ministerstwo Finansów lub
- d) tytułem magistra o specjalności rachunkowość lub dyplomem licencjata o specjalności rachunkowość, uzyskanym na uczelni, której program studiów został uznany przez Główną Zawodową Komisję Egzaminacyjną za spełniający wymogi (akredytacja Stowarzyszenia) lub
- e) tytułem magistra lub dyplomem licencjata i zaliczonym sprawdzeniem wiadomości z zakresu wymagań określonych dla II stopnia ścieżki edukacyjnej SKwP, przeprowadzanym przez placówkę),
- dyplomowanego księgowego (wykształcenie wyższe lub średnie uprawniające do wstąpienia na studia wyższe, posiadanie wiedzy i umiejętności potwierdzonych:
- a) zaświadczeniem kwalifikacyjnym uzyskanym po egzaminie kończącym kształcenie prowadzone przez Stowarzyszenie z zakresu III stopnia (certyfikat) lub
- b) zaświadczeniem o ukończeniu kursu dla kandydata na głównego księgowego lub
- c) zaliczonym sprawdzeniem wiadomości z zakresu wymagań określonych dla III stopnia ścieżki edukacyjnej SKwP, przeprowadzonym przez placówki,
a także posiadanie praktyki w dziedzinie rachunkowości co najmniej dwuletniej przy wykształceniu wyższym, co najmniej pięcioletniej przy wykształceniu średnim).
Należy wspomnieć, że certyfikat księgowy uprawniający do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych był wydawany przez Ministerstwo Finansów do sierpnia 2014. Po tym czasie weszły w życie przepisy o deregulacji zawodów, w tym zawodu księgowego, w związku z tym Ministerstwo zaprzestało wydawania certyfikatów.
Polska Izba Biur Rachunkowych
Dla księgowych, którym zależy na specjalizowaniu się w określonych kierunkach, możliwość zdobycia stosownego certyfikatu zapewnia m.in. Polska Izba Biur Rachunkowych. Certyfikatami objętych jest sześć specjalności:
- ekspert księgowy specjalista ds. rachunkowości
- ekspert księgowy specjalista ds. podatku dochodowego od osób fizycznych
- ekspert księgowy specjalista ds. podatku dochodowego od osób prawnych
- ekspert księgowy specjalista ds. podatku od towarów i usług
- ekspert księgowy specjalista kadrowo-płacowy
- ekspert księgowy analityk.
Aby jednak starać się o specjalizację, trzeba najpierw zdobyć tytuł eksperta księgowego. W tym przypadku również podane są wymagania stawiane kandydatom do tytułu. Ekspertem księgowym może zostać osoba, która:
- posiada wykształcenie co najmniej średnie,
- spełnia jeden z poniższych warunków:
- zdała z wynikiem pozytywnym egzamin sprawdzający, lub
- posiada certyfikat księgowy (lub świadectwo kwalifikacyjne) wydany przez Ministerstwo Finansów, lub
- posiada tytuł doradcy podatkowego, lub
- posiada uprawnienia biegłego rewidenta.
- posiada co najmniej dwa lata udokumentowanej praktyki w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych, w związku z:
- usługowym prowadzeniem ksiąg rachunkowych,
- zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy w wymiarze co najmniej 1 etatu,
- zatrudnieniem na podstawie umowy cywilnoprawnej, zawartej z przedsiębiorcą świadczącym usługi w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych,
- prowadzeniem ksiąg rachunkowych w ramach własnej działalności gospodarczej (we własnym zakresie) – pod warunkiem, że bezpośrednio przed wystąpieniem z wnioskiem o wydanie Certyfikatu nie nastąpiła przerwa w wykonywaniu wyżej wymienionych czynności trwająca dłużej, niż 3 lata.
- posiada pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z pełni praw publicznych,
- nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotu pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwa skarbowe oraz za czyn określony w rozdz. 9 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości,
- przestrzega zasad etyki w rachunkowości i etyki biznesu.
Oprócz podanych wyżej możliwości, warto korzystać z różnego rodzaju szkoleń, seminariów, kursów. Najważniejsze jest bowiem ciągłe aktualizowanie swojej wiedzy zarówno w zakresie obowiązującego prawa, jak nowych technologii stosowanych w branży księgowej.
