Co to jest faktoring?

Prężnie rozwijająca się usługa finansowa, pozwalająca zachować płynność finansową bez potrzeby zaciągania kredytu. Cóż to takiego? Odpowiedź jest prosta – faktoring. Niniejszy tekst pozwoli Ci zapoznać się z nim bliżej.

Faktoring – co to jest?

Mówiąc krótko, jest to wykup przez podmiot świadczący usługę (faktora) od przedsiębiorstwa (faktoranta) wierzytelności z tytułu sprzedawanych dla zewnętrznych kontrahentów towarów i usług.

Oczywiście obejmuje to tylko nieprzeterminowane należności.

Dzięki faktoringowi przedsiębiorca w szybkim czasie otrzymuje zapłatę za sprzedany towar lub usługę, co wiąże się z ograniczeniem ryzyka nieterminowego regulowania należności przez kontrahentów i wpływa na wspomnianą we wstępie płynność finansową.

Podmioty w faktoringu

Jak można wywnioskować z definicji, w transakcjach tego typu wyróżnia się trzech uczestników:

Faktor

W tej roli zwykle występuje bank lub instytucja zewnętrzna. Strona ta nabywa wierzytelności przedsiębiorstwa, a także zajmuje się ich pełną obsługą.

Faktorant

Przedsiębiorca korzystający z usługi faktoringowej. Przekazuje swoje wierzytelności faktorowi, celem uzyskania zapłaty za wykonaną usługę, lub sprzedany towar.

Dłużnik faktoringowy

Zobowiązany do zapłaty określonej sumy w związku z otrzymaną fakturą za nabyty towar lub usługę kontrahent faktoranta. Nie jest zasadniczą stroną transakcji faktoringowej, przez co nie wpływa ona na jego sytuację jako osoby dokonującej zapłaty za nabytą usługę lub towar.

Rodzaje faktoringu

Na podstawie różnych kryteriów, występują zasadniczo trzy podziały rodzajów faktoringu:

1. Ze względu na ryzyko niewypłacalności dłużnika:

Faktoring pełny (bez regresu, właściwy)

Wykup wierzytelności faktoranta następuje wraz z przejęciem ryzyka związanego z jego niewypłacalnością. Faktor pobiera tutaj należności od dłużnika. Jest to najdroższa forma faktoringu, a dyskont zależy w niej od oceny ryzyka przez faktora.

Faktoring niepełny (z regresem, niewłaściwy)

Tutaj wykup następuje bez ryzyka związanego z niewypłacalnością dłużnika. W przypadku niespłacenia należności, obowiązek jej spłacenia przechodzi na faktoranta – to on spłaca należności wobec faktora zamiast dłużnika. Przedsiębiorca może później indywidualnie dochodzić swoich praw wobec dłużnika.

Faktoring mieszany

Łączy w sobie elementy dwóch poprzednich – wykup wraz z ryzykiem, jednak tylko do określonej  w umowie kwoty. Jeśli wierzytelność nie zostanie uregulowana przez dłużnika, faktor pokrywa zadłużenie do ustalonej kwoty, a część powyżej tego limitu musi uregulować faktorant.

2. Termin powiadomienia dłużnika:

Faktoring otwarty

Jedna ze stron transakcji jest w tym przypadku zobligowana do powiadomienia dłużnika o fakcie zawarcia umowy faktoringowej. Celem tego jest poinformowanie go o zmianie konta (z faktoranta na faktora), na które wpłynąć ma należność za nabyty towar lub usługę.

Faktoring półotwarty

Dłużnik zostaje powiadomiony dopiero w momencie otrzymania od faktora zawiadomienia do spłaty wierzytelności.

Faktoring tajny

Dłużnik nie otrzymuje powiadomienia o zawarciu umowy faktoringowej. Uzyskaną od niego kwotę faktorant przekazuje faktorowi.

3. Moment otrzymania zapłaty za sprzedaną wierzytelność:

Faktoring dyskontowy

Faktor pozyskuje wierzytelność w momencie zawarcia umowy faktoringowej, na podstawie umowy cesji. Data spłaty przez dłużnika wierzytelności nie ma tutaj znaczenia.

Faktoring zaliczkowy

Faktor wypłaca tylko ustaloną część środków. Reszta kwoty trafia do faktoranta w momencie uregulowania należności przez dłużnika.

Faktoring wymagalnościowy

Faktorant otrzymuje wierzytelność dopiero z chwilą rzeczywistej spłaty przez dłużnika.

Dodatkowym kryterium podziału może być także siedziba nabywcy – w tym przypadku będzie to faktoring krajowy (nabywcami są wyłącznie krajowe podmioty) lub eksportowy (gdy współpracę nawiązano z podmiotami zagranicznymi).

Oprócz tych ogólnych grup mogą pojawić się także bardziej szczegółowe rozwiązania różnicujące, do których zaliczają się:

• faktoring odwrócony – wierzytelności zostają nabyte na wniosek nabywcy, a nie sprzedającego
• faktoring ubezpieczony – usługa poszerzona o ubezpieczenie w razie braku płatności ze strony nabywcy
• lojalnościowe programy faktoringowe – organizowane przez nabywców dla grup swoich dostawców.

Podstawy prawne umów faktoringowych

Z punktu widzenia prawa, umowy faktoringowe należą do grona nienazwanych, zawieranych na podstawie zasady swobody umów z art. 353 Kodeksu cywilnego. W związku z tym nie ma prawnie określonych wymagań co do ich treści i mogą być one kształtowane w zasadzie dowolnie. Najczęściej składają się na nie elementy cesji wierzytelności, dyskonta wierzytelności oraz umowy sprzedaży.

Zawierane są na czas nieokreślony, aby uniknąć konieczności ich odnawiania.

Warto pamiętać, iż nie jest przy nich oceniana zdolność kredytowa. Zamiast tego sprawdzane jest, czy w danej sytuacji u przedsiębiorcy występują przyczyny utrudniające skuteczne ściąganie swoich należności.

Koszty faktoringu

Ponoszone są one przez usługobiorcę (faktoranta), a składają się na nie:

• opłata administracyjna (aranżacyjna), czyli za rozpatrzenie wniosku, sporządzenie dokumentacji, czy administrowanie umowy
• koszty finansowania (marża)
• opłata operacyjna
• opłata od monitu – przypomnień i ponagleń dyscyplinujących nabywców do terminowej zapłaty
• opłata od niewykorzystania deklarowanego wcześniej obrotu

Wysokość opłat zależy także od wartości i ilości wierzytelności oraz długości okresu między wypłaceniem środków przez faktora a terminem płatności wierzytelności.

Komu faktoring się opłaci?

Nie zawsze jest on rozwiązaniem idealnym, jednak na pewno faktoring jest dobrą opcją dla firm, które nie wykształciła jeszcze zdolności kredytowej i mają problemy z wypracowaniem płynności finansowej – oddanie swoich należności pozwoli im uregulować najpilniejsze zobowiązania.

Faktoring sprawdzi się także w przypadku problemów z zarządzaniem należnościami, spowodowanych nieterminowym spłacaniem zobowiązań przez kontrahentów – faktor przejmuje na siebie dbanie o terminowość spłat.

Jest to też dobre wyjście dla już stabilnych, chcących zapewnić sobie płynność finansową na równomiernym poziomie.

Wady i zalety faktoringu

Jak wspomniano wyżej, nie jest to rozwiązanie idealne, czy uniwersalna odpowiedź na każdy problem. Podobnie jak każda inna usługa, ma ona zarówno swoje plusy, jak i minusy. Zaczniemy nietypowo i najpierw przyjrzymy się tym drugim.

Do wad faktoringu zaliczyć trzeba m.in.:

• niemożność finansowania sprzedaży detalicznej, komisowej i gotówkowej
• w porównaniu do innych źródeł finansowania stosunkowo wysokie koszty
• obowiązkowy zwrot zaliczki w przypadku zwłoki spłaty faktury przez dłużnika (nie występuje w faktoringu właściwym).

Niewątpliwymi zaletami będą zaś m.in.:

• dostępność mniejszym firmom, pozbawionym zdolności kredytowej
• stały dopływ obrotowego kapitału
• poprawa płynności finansowej przedsiębiorstwa
• szybki dostęp do środków finansowych (w porównaniu do kredytu)
• możliwość przeniesienia ryzyka niewypłacalności dłużników na faktora
• możliwość wydłużenia terminu płatności za sprzedaż towarów i usług nawet do 90 dni (korzystne dla obu stron dłużnik/faktorant).

Podsumowanie

Zawarcie umowy faktoringowej to prosta droga do zapewnienia przedsiębiorstwu źródła finansowania oraz uzyskania wsparcia w zarządzaniu swoimi należnościami. Usługi faktoringu stanowią szybki sposób na finansowanie przy braku zdolności kredytowej lub niemożności udzielenia stosownych zabezpieczeń. Dzięki temu jest to łatwiejsza alternatywa dla kredytów bankowych. Istnieje kilka rodzajów faktoringu, dzięki czemu można wybrać taki, który najlepiej pasuje do sytuacji danego przedsiębiorstwa. Niewątpliwym plusem tej usługi będą odroczone terminy płatności – możliwość korzystna zarówno dla faktoranta, jak i jego dłużnika.