Praca detektywa. Czym zajmuje się detektyw?

Zawód detektywa w Polsce ma stosunkowo krótką historię. Dopiero w 2001r. zaczęła obowiązywać ustawa regulująca zakres działania detektywów, ich prawa i obowiązki oraz reguły licencjonowania, wcześniej firmy detektywistyczne działały na zasadzie „wolnej amerykanki”.W ciągu 15 lat działalności tego rodzaju firm, świadomość klientów na temat działań podejmowanych przez „prywatnych śledczych” wzrosła na tyle, że nikt już nie kojarzy tego zawodu wyłącznie ze zdobywaniem dowodów na niewierność małżonka. Dziś detektywi oprócz spraw rodzinnych, czy kryminalnych prowadzą też szeroko pojęty wywiad gospodarczy.

Dyskretny wygląd detektywa

Detektywa trudno odróżnić spośród tłumu ludzi. Ubiera się i zachowuje tak, by nie zwracać na siebie uwagi. Czasem to mężczyzna ubrany w krótkie spodenki i klapki na stopach, czasem elegancka kobieta w szpilkach, której wygląd raczej sugeruje pracę w biznesie, niż prowadzenie śledztwa na zlecenie. Równie dobrze może to być menel, jak i para całująca się w samochodzie. W pracy detektywa wrażenie niepozorności jest niekiedy kluczem do sukcesu.

Specjaliści w służbie detektywistyki

Detektywi, podobnie jak przedstawiciele innych zawodów, są coraz bardziej wyspecjalizowani w konkretnych obszarach działania. W szeregach firm detektywistycznych można spotkać specjalistów z zakresu negocjacji, wywiadu gospodarczego, czy informatyki śledczej. Osoby pracujące w branży to wysoko wykwalifikowani fachowcy z zakresu technik operacyjnych, dochodzeniowośledczych, zwalczania przestępczości zorganizowanej, itd. Praca detektywów często wspomagana jest też przez pracowników nieposiadających licencji. Są to pracownicy ochrony, zabezpieczenia technicznego, specjaliści z dziedziny prawa, czy elektroniki specjalnej. Mimo, że nie wykonują oni bezpośrednio czynności związanych z działaniami detektywa jednak często wpływają na jakość i efekty jego pracy.

Zadania dla detektywa

Niezwykle ciekawie wygląda wachlarz zleceń, które przyjmują detektywi. Zlecenia, które przyjmują firmy detektywistyczne w dużym uproszczeniu można podzielić na:

• sprawy rodzinne,
• sprawy gospodarcze,
• sprawy kryminalne.

Sprawy rodzinne

Więcej niż połowa zleceń zazwyczaj dotyczy sprawdzenia wierności małżonka, czy partnera. Jak twierdzą detektywi, tego rodzaju zlecenia stanowią ok. 70% wszystkich spraw, a ilość klientów podejrzewających partnera o zdradę rośnie z miesiąca na miesiąc. Czasem jest to tylko kwestia ustalenia, czy dochodzi do zdrady, a czasem zebranie dowodów do przeprowadzenia sprawy rozwodowej. Warto pamiętać, że dowody uzyskane przez detektywa są dowodami uznawanymi przez sądy.

Bywa i tak, że sprawy rozwodowej nie można przeprowadzić, gdyż współmałżonek uchyla się od wstawienia w sądzie na rozprawę, wówczas detektyw ma za zadania odnalezienie takiej osoby.

Myliłby się jednak ten, kto uważa, że tylko tego rodzaju sprawy dotyczą kwestii związanych z rodziną. Często do detektywów zwracają się osoby, które mają kłopoty ze ściągnięciem od drugiego rodzica alimentów. Zadaniem detektywa jest wówczas ustalenie miejsca pracy lub źródeł dochodu uchylającego się od swoich obowiązków rodzica.

Nierzadko do prywatnych detektywów trafiają członkowie rodziny osoby, która zaginęła lub się ukrywa. Zdarza się też, że działania detektywów doprowadzają do odnowy kontaktów pomiędzy członkami rodzin rozdzielonych np. na skutek adopcji itp. Szukanie członków rodzin może być też konieczne przy sprawach spadkowych.

Rodzice, którzy nie są pewni czy zatrudnili profesjonalną opiekunkę mogą wynająć detektywa do sprawdzania niani dla dziecka. Innym rodzajem zlecenia związanego z dziećmi jest pełnienie dyskretnego nadzoru nad życiem nastolatka.

Jak widać, spektrum działań w obrębie tzw. spraw rodzinnych daleko wykracza poza śledzenie kochanków.

Aby ustalić powiązania pomiędzy osobami detektywi stosują przeróżne techniki m.in.:

• wywiad środowiskowy,
• obserwacja miejsca lub osoby,
• zdobywanie materiału do testów DNA,

Jako, że prawo zabrania detektywom stosowania podsłuchów i innych technik zastrzeżonych tylko dla służb policyjnych i innych służb państwowych, detektywi wykorzystują inne ścieżki prowadzące do poznania prawdy, np. pomoc rodzinom w montowaniu podsłuchów, czy kamer w ich własnych domach. Stosowanie tego rodzaju sprzętu we własnym domu nie jest bowiem zabronione.

Sprawy gospodarcze

Z usług detektywów korzystają w coraz większym stopniu przedsiębiorcy, którzy chcą sprawdzić kontrahenta lub pracownika, czy np. banki. Powody, dla których podmioty gospodarcze sięgają po tego typu środki są bardzo różne, a do najczęściej składanych zleceń należą:

• sprawdzenie wiarygodności kontrahenta bądź kredytobiorcy,
• ustalenie lojalności pracownika (np. w kwestii ochrony know-how firmy, nadużyć związanych z wykorzystanie zwolnień lekarskich itp.)
• zbieranie informacji o bezprawnym wykorzystywaniu znaków towarowych,
• wykrywanie nadużyć finansowych,
• ustalenie składników majątkowych dłużnika w celu skutecznej windykacji należności,
• wywiad wśród konkurencji (badanie działań firm konkurencyjnych).

Ciekawym aspektem działalności detektywów w zakresie pomocy przedsiębiorstwom jest przeciwdziałanie inwigilacji, wykrywanie podsłuchów, a w tym sprawdzanie samochodów służbowych i urządzeń elektronicznych – komputerów, czy telefonów należących do firmy zlecającej.

Detektywi oferują usługi szeroko pojętego audytu informatycznego. Weryfikacji podlega zarówno oprogramowanie, dostęp do bazy danych, jak i fizyczny dostęp do urządzeń teleinformatycznych, sieci bezprzewodowych, serwerów.

Sprawy kryminalne

Detektywi prowadzą również bardzo niebezpieczne sprawy. Do przyjęcia zleceń z tego obszaru trzeba mieć sporo odwagi, pewne umiejętności i predyspozycje. Trzeba pamiętać, że detektyw nie ma prawa skuwać przestępcy w kajdanki, ani używać broni, a więc w momencie zagrożenia ma takie same uprawnienia jak przeciętny obywatel. Może obezwładnić przestępcę i czekać na przyjazd policji. To dość krępujące, zwłaszcza, że jak twierdzą detektywi niekiedy dochodzi do wykrycia procederów o charakterze przestępczym kiedy detektyw w pojedynkę nie ma szans zatrzymać podejrzanych osób. Wracając do kryminalnych spraw prowadzonych przez detektywów można tu wymienić m.in.:

• pomoc w oczyszczeniu klienta z zarzutów poprzez zbieranie dowodów w sprawie,
• ocena przedstawionych przez organy ścigania dowodów w sprawach karnych oraz wyszukiwanie nowych, istotnych dla sprawy,
• pomoc ofiarom szantażu, uprowadzenia, gróźb, itp.

Ten ostatni rodzaj działalności to bardzo niebezpieczny obszar działania detektywów. Pomagają oni w przypadkach porwań dla okupu (gdy klienci nie chcą opierać się wyłącznie na działaniach Policji), handlu żywym towarem itp. akcjach. Często dochodzi do dość ryzykownych kontaktów z pół świadkiem przestępczym i niebezpiecznych akcji odbicia porwanych osób. Detektyw musi być przygotowany pod względem fizycznym do różnych nieprzewidzianych zdarzeń, ale też wykazać się nie lada sprytem oraz biegle orientować się w przepisach prawnych, by przy okazji nie narazić się na zarzut działań nielegalnych.

Oprócz akcji związanych z przestępczością wobec osób detektywi biorą również udział w poszukiwaniu skradzionego mienia (samochodów, drogich telefonów, zaginionych bagaży, dokumentów, torebek itp.).

Obowiązki detektywa

Detektyw ma obowiązek wszelkie umowy z klientem zawierać w formie pisemnej. Jeżeli z treści umowy wynika, że prowadzona sprawa może mieć związek z prowadzonym przez organy ścigania postępowaniem karne lub postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe, wówczas detektyw musi na piśmie powiadomić organ prowadzący to postępowanie. Umowy muszą być przechowywane przez 5 lat od momentu zakończenia realizacji zlecenia z nich wynikającego.

Po zakończeniu sprawy klient otrzymuje sprawozdanie, z którego wynika kiedy umowa została zawarta, czego dotyczyła, jak przebiegała realizacja jej postanowień, w tym opis podjętych czynności, opis stanu faktycznego oraz datę zakończenia czynności. Sprawozdania powinno być udokumentowane materiałami. Kopię tego sprawozdania detektyw ma obowiązek przechowywać przez 2 lata od daty zakończenia sprawy.

Techniki śledcze detektywa

Dobry detektyw zazwyczaj swoją pozycję zawdzięcza m.in. rozległym kontaktom w środowiskach prawniczych i organów ścigania (czasem stamtąd się wywodzi). Prawdopodobnie stąd bierze się oferta detektywów związana z pomocą w uzyskiwaniu porad prawnych oraz ekspertyz z dziedziny  kryminalistyki, tj. daktyloskopijnych, fonoskopijnych, grafologicznych, badań DNA i innych.

Przeprowadzenie badań z zakresu daktyloskopii, czy np. cheiloskopii, niekiedy nawet bez konieczności spełniania wymogów dowodu w świetle prawa, może wpłynąć na wyjaśnienie sprawy zleconej przez klienta. Z czym wiążą się takie badania?

Daktyloskopia to technika pozwalająca badać i porównywać odciski palców (linii papilarnych) stanowiących indywidualną cechę każdego człowieka (linie papilarne). Wzór odcisku nie zmienia się przez całe życie. Odcisk zostawiony na przedmiocie, czy osobie przez jego właściciela porównuje się z odciskiem od niego pobranym.

Cheiloskopia to badanie tzw. czerwieni wargowej, czyli śladów odcisków ust. Odcisk ust jest również indywidualny dla każdego człowieka i nie zmienia się przez ok. 10 lat.

Traseologia – dziedzina kryminalistyki, która zajmuje się badaniem śladów. Ślady pozostawiane są zarówno podczas marszu, czy biegu, jak również podczas jazdy jakimkolwiek środkiem transportu. Traseologia pozwala na określenie kierunku poruszania się, prędkości, długość hamowania itp. Na podstawie wyników można określić, czy osoba, której kroki są badane jest wysoka, niska, utyka, itp.

Termoskopia -badania termowizyjne mogą być pomocne np. w poszukiwaniu danej osoby w określonym miejscu, badania użycia wszelkich pojazdów napędzanych silnikiem czy ustalenia czasu zgonu.